Kernwapens de wereld uit? Niet als het aan de VS ligt

Bij het bezoek van Obama aan de gedenkplek voor het atoombombardement op Hirosjima werd alom uitgekeken naar wat hij zeggen zou. Zou hij zijn excuses aanbieden? 

Excuses zijn immers een moderne vorm van politiek bedrijven die niets kost. Bill Clinton heeft bv. zijn excuses aangeboden voor het opgengooien van Haïti voor Amerikaanse rijst waardoor lokale rijstboeren er op grote schaal mee ophielden en werkloos naar Port-au-Prince trokken. In Nederland bieden we excuses aan voor de slavernij, misschien voor de politionele acties in Indonesië, en ga zo maar door. Er verandert niets waar je komt wel heel sympathiek op de foto.

In de Nederlandse media kreeg Obama echter al steun voor een waardig maar verder nietszeggend bezoek. Hier werd nog eens herhaald dat het bombardement miljoenen levens redde doordat er geen invasie van het Japanse eilandenrijk nodig was.

Zo zijn we weer terug bij af. De miljoenen waren misschien voor de Amerikaanse legertop een overweging, hoewel bekend is dat de Japanners zich so wie so al wilden overgeven alleen was er nog onenigheid over het aanblijven van de Keizer.

Er was een minstens zo’n belangrijke tweede reden voor het nucleaire ombardement, nl. het intimideren van de Sovjet-Unie. Minister van Buitenlandse Zaken Byrnes zei letterlijk dat met dit wapen in het Amerikaanse arsenaal, de Russen in Europa een stuk handelbaarder zouden worden.

Ook wordt vaak vergeten dat er een tweede bom werd afgeworpen, die volgens het Nederlandse lid van het Tribunaal dat de Japanse oorlogsmisdadigers moest berechten, B.V.A. Röling, niet eens ter sprake is gekomen in het Japanse oorlogkabinet.

Het consortium dat die (plutonium-) bom had gefabriceerd wilde echter niet dat alleen de uraniumbom van Hirosjima na de oorlog op de bestellijst van de luchtmacht kwam te staan, en dus moest Nagasaki er ook aan geloven. En kijk eens aan, de eerste bestelling voor atoomwapens was voor 300 plutoniumbommen.

Daarnaast is in de discussie tussen historici ook nog de racistisch getinte afkeer van Japan aan de orde gekomen, m.n. in het Amerikaanse Zuiden waar men in de jaren dertig immers veel concurrentie van de Japanse textiel had ondervonden. En de nieuwe leiders na de dood van Roosevelt, dus Harry Truman, Byrnes, en anderen, waren Zuiderlingen.

Moesten honderdduizenden Japanse burgers omkomen in een nucleaire hel om een of meerdere van deze redenen?

Er is natuurlijk nog een veel belangrijker reden waarom Obama geen excuses voor het atoombombardement van augustus 1945 heeft aangeboden.

En dat is dat zo’n excuus zou betekenen dat bij nader inzien het gebruik van nucleaire wapens als misdaad zou worden erkend.

En kan je dan nog, zoals de Amerikanen nu doen, enorme investeringen in nieuwe kernwapens bekend maken?

Het Non-Proliferatieverdrag schrijft niet alleen voor dat landen die voor het eerst kernenergie ontwikkelen, hun installaties moeten openstellen voor inspectie om te voorkomen dat er nieuwe kernmogendheden bij komen. Het bepaalt ook dat de bestaande kernmogenheden stappen nemen om hun arsenalen af te bouwen.

De regering van Obama maakte echter in 2014 bekend dat het een ‘biljoen’ (Engels, ‘trillion’, dus duizend maal een miljard) dollar gaat steken in een programma om de kernmacht te versterken.

Is men dan ook nog eens vergeten dat ten tijde van Reagan duidelijk werd dat een conflict met kernwapens tot een nucleaire winter zou leiden die aan het leven op aarde een eind zou maken?

Ik denk dat hier speelt wat Mike Davis noemt ‘nucleair imperialisme’, nl. dat de uiteindelijke ‘verzekering’ die door een atomair overwicht wordt geboden dient om op een lager niveau militaire risico’s te nemen in de wetenschap dat de andere partij daar niet met even risicovol gedrag op zal durven antwoorden.

In 2005 verscheen in het gezaghebbende Foreign Affairs een artikel waarin werd betoogd dat de VS op weg waren naar absolute nucleaire superioriteit, en dat nòch Rusland nòch China bij een Amerikaanse verrassingsaanval veel terug zou kunnen doen.

Daarom aldus de auteurs, is raketverdediging van belang. Niet om een complete zwerm intercontinentale raketten van de tegenstander uit de lucht te halen, dat kan niet. Maar wel om na een vernietigende eerste slag de paar raketten die toch nog kunnen worden afgevuurd, tegen te houden.

Vorige maand is de Amerikaanse raketafweerinstallatie in Roemenië, die deel uitmaakt van een systeem waarin ook de Nederlandse marine een rol speelt, in bedrijf genomen.

In Moskou is men langzamerhand tot de conclusie gekomen dat de troepenversterkingen aan de grenzen met Rusland onderdeel zijn van een politiek van getrapte escalatie die op het hoogste niveau door de VS kan worden beslist met een atomaire vernietigingsslag.

Daarom liet Obama wel foto’s maken van hemzelf met Japanse overlevenden, maar kwam er geen uitspraak die als een afwijzing van kernwapens zou kunnen worden uitgelegd.

Het kapitalistische Westen verkeert in de grootste crisis sinds de jaren dertig en zoekt naar uitwegen. Oorlog komt dan stap voor stap dichterbij en daarom moeten we ons er met nieuwe kracht tegen verzetten.

Kees van der Pijl