Europa’ wil uitbreiden met Oekraïne—je moet maar durven!

De crisis in de EU weerhoudt haar leiders er niet van, hoog van de toren te blazen nu Oekraïne op het laatst heeft afgezien van het tekenen van een associatie-verdrag. Zo’n handtekening zou de al kwakkelende, sterk verouderde Oekraïense economie in de afgrond storten en met de winter op komst, een ernstig conflict met gasleverancier Rusland uitlokken. Daarop hebben honderdduizenden ‘pro-Europese’ demonstranten de roep om aftreden van president Janoekovitsj aangeheven, en EU-politici, onder wie onze eigen Frans Timmermans, aarzelen niet om zich onder de mensen te begeven die nu al meer dan een week het centrale plein van de hoofdstad van Oekraïne bezet houden en aansluiting bij ‘Europa’ willen. Zeker nooit van Griekenland gehoord.

De EU en NAVO-bemoeienis met Oekraïne is natuurlijk niet van vandaag of gisteren. 

Vanaf de instorting van de Sovjet-Unie is het creëren van een cordon rond Rusland een van de doelstellingen van het Westen geweest. De uitbreiding van de NAVO tot aan de grens van Rusland en de interventie in Joegoslavië zou met een Pools-Oekraïense corridor onder Amerikaans-Europees toezicht, Rusland geheel van Europa uitsluiten en de VS samen met Turkije controle over de Zwarte Zee geven. 

Vanaf midden jaren 90 werd begonnen om achtereenvolgens Georgië, Azerbeidzjan, Oekraïne en Moldova aan de NAVO te binden. Deze landen zijn sindsdien voortdurend doelwit geweest van uitbreidingsplannen van NAVO en EU, maar ook van buitenparlementaire regeringswisselingen die vanuit het Westen gesteund werden en waardoor in Georgië Michail Saakasjvili, en in Oekraïne Viktor Joesjtsjenko en Julia Timosjenko aan de macht kwamen. Inmiddels zijn alle leiders van deze ‘poprevoluties’ weer van het toneel verdwenen. De plannen van Georgië voor een gewelddadige inlijving van de afvallige provincie Zuid-Ossetië, liepen uit op een fiasco—de Russen stonden klaar om terug te slaan. Nu hebben de nieuwe machthebbers in Georgië net als Moldova het EU-associatieverdrag getekend dat door Oekraïne te elfder ure is afgewezen. 

Daarmee is een streep gehaald door een Europees project om niet alleen Oekraïne van Rusland af te koppelen, maar ook een nieuw blok aan de macht te brengen. Het afgelopen jaar hebben regelmatig ontmoetingen plaatsgevonden tussen diplomaten van EU- en NAVO-landen met de partij van de in de gevangenis zittende Julia Timosjenko en de UDAR van de voormalige bokser Vitali Klitsjko. Dit voorjaar vond ook een gesprek plaats tussen de Duitse ambassadeur in de Oekraïne en de voorzitter van de extreem-rechtse partij Svoboda (‘vrijheid’). Ook voor deze partij zou in een nieuwe regering plaats moeten worden ingeruimd. Het niet tekenen van het EU-associatieverdrag heeft de buitenparlementaire beweging eerder dan de bedoeling was, op straat gebracht, want een motie van wantrouwen in het parlement in Kiev vorig week haalde het niet. Maar voor de EU en onze Frans doen zulke formaliteiten er kennelijk niet toe. 

Niet dat we ons nu veel illusies moeten maken over wie er aan de macht zijn in Kiev. Janoekovitsj, de president, heeft lange tijd gevangen gezeten voor geweldsmisdrijven en is aan de macht door met hem verbonden miljardairs de vrije hand te geven; net zoals Timosjenko, die nu gevangen zit, haar eigen groep miljardairs bevoordeelde. 

Intussen verarmt de bevolking, is het land in feite failliet en dreigt het te splijten op de breuklijn tussen het Oekraïens-sprekende westen van het land en het Russisch-sprekende oosten, waarvan Janoekovitsj’ ‘Partij van de Regio’s’ de vertegenwoordiger is. Op de Krim, het door Russen bewoonde schiereiland, heeft Moskou nog altijd zijn Zwarte-Zeevloot liggen—een conflict met Oekraïne zou de status van de marinehaven Sebastopol in het geding brengen, nog afgezien van de onvermijdelijke eis van Moskou om de achterstallige gasrekening van bijna een miljard onmiddellijk te voldoen. 

In zijn column in Het Parool van zaterdag 7 december jl. wijst de in Moskou wonende mediamagnaat Derk Sauer erop dat de EU Kiev niets te bieden heeft. Van Rusland is evenmin veel te verwachten, maar in ieder geval kan Oekraïne de winter doorkomen en blijft de inefficiënte industrie beschermd tegen EU-concurrentie. ‘Het flirten van onze minister Timmermans met de oppositie is daarom hypocriet en gevaarlijk. Er worden verwachtingen gewekt die Europa niet waar wil en kan maken’. 

De Euro-crisis heeft de aangesloten landen in een diepe crisis gestort. Volgens het EU-statistiekbureau Eurostat worden meer dan 124 miljoen mensen in de Europese Unie bedreigd door armoede en sociale uitsluiting. Dat is bijna een kwart van de totale bevolking, en het einde van de crisis is niet in zicht. Wie onder deze omstandigheden aan nieuwe avonturen aan de Europese oostgrens begint, speelt met vuur. 

Kees van der Pijl