Zweedse Neonazi’s in Oekraïne—op NAVO-missie?

Deze week was ik in Kopenhagen voor een lezing en hoorde daar van studenten dat er een paar dagen daarvoor een ernstig incident met Neonazi’s was geweest in het naburige Zweden. Deelnemers aan een demonstratie tegen geweld tegen vrouwen in Malmö, op 8 maart (internationale vrouwendag), waren aangevallen met messen. Daarbij was een bekende actievoerder tegen racisme en geweld tegen homo’s, die al een tijd door de Svenskarnas Parti (Partij van de Zweden, een Neonazi groep) op hun website was ‘gevolgd’, zo zwaar toegetakeld dat hij nog steeds op de intensive care ligt. Drie vrouwen liepen steekwonden in armen en longen op. Bij terugkeer vond ik de details van dit gebeuren op een anarchistische website. Wat dit incident nog extra zorgwekkend maakt is dat een van de leiders van de PvdZ, Andreas Carlsson, die zelf bij de aanslag betrokken was, net terug was uit Oekraïne waar hij en zijn partijleden de zusterpartij Svoboda en de Rechtse Sector in de straatgevechten hadden bijgestaan. 

Straatgevechten op Maidan in Kiev

Een deel van de groep was achtergebleven om dienst te nemen in de nieuwe Nationale Garde van Oekraïne, die op dit moment wordt gevormd onder auspiciën van de Nationale Veiligheidsraad (waarin Svoboda en Rechtse Sektor de belangrijkste posities bekleden), met een geplande sterkte van 60,000 man. Carlsson was teruggekeerd om thuis ‘orde op zaken’ te stellen.

Dat deze Zweedse Neonazi’s in Oekraïne zijn (een tweede Zweedse groep, Nordisk Ungdom, Noordse Jeugd, is eveneens ter plekke) is opmerkelijk, omdat van geen ander Europees land uit de toch rijke schakering van Neonazi en Rechts-populistische bewegingen een dergelijke presentie bekend is.

Zoals al eerder betoogd, zijn de EU en de VS (en daarmee de NAVO) fundamenteel verdeeld inzake Oekraïne, net als ze dat waren inzake Joegoslavië. Kort nadat de Russen het beruchte gesprek tussen VS onderminister Victoria Nuland en de Amerikaanse ambassadeur in Kiev hadden afgeluisterd en openbaar gemaakt op 6 februari jl., sloten drie Europese ministers van buitenlandse zaken (Steinmeier, Fabius, Sikorski), in aanwezigheid van een Russische vertegenwoordiger, een akkoord met Janoekovitsj, dat een amnestie, nieuwe verkiezingen in december, en andere bepalingen omvatte. Bij dit overleg was opmerkelijk genoeg geen VS-diplomaat aanwezig, een duidelijke terechtwijzing voor Nulands eerdere inmenging. 

De volgende dag braken er echter hevige rellen uit waarbij scherpschutters op zowel de politie als demonstranten schoten. Over het akkoord hoorden we niets meer, Janoekovitsj vluchtte het land uit, en in Kiev werd de macht overgenomen door leiders van de partij van Timosjenko, Svoboda en Rechtse Sektor—de Duitse favoriet Klitsjko bleef aan de zijlijn.

Dat de schutters voor de oppositie werkten werd doorgebeld door de Estlandse minister van buitenlandse zaken aan EU-functionaris Catherine Ashton; inmiddels zijn zij geïdentificeerd als afkomstig uit de organisatie UNA-UNSO. De leider van de UNA-UNSO, Andrij Sjkil, was een adviseur van Timosjenko en zorgde in 2003-4 voor haar veiligheid tijdens de ‘Oranje Revolutie’, toen Janoekovitsj voor de eerste keer gewipt werd.

Nu is UNA-UNSO, anders dan Svoboda of Rechtse Sektor, niet op de eerste plaats een Oekraiense organisatie maar deel van het ondergrondse NAVO-netwerk waarvan het bestaan aan het eind van de Koude Oorlog bekend werd onder de naam van de Italiaanse tak, Gladio. UNA-UNSO is bij een reeks gewapende conflicten actief geweest, van Tsjetsjenië tot Kosovo, altijd tegen de Russen.

Leden van UNA-UNSO marcheren door Lviv, West-Oekraïne

Dat de NAVO bewust gebruik maakt van provocaties om de Amerikaanse invloed te laten prevaleren boven die van de EU, in dit geval vooral Duitsland, zou niet de eerste keer zijn. In Joegoslavië werd om interventie in Bosnië uit te lokken, een dodelijke mortieraanval op een markt in Sarajevo uitgevoerd; in Kosovo werden massagraven ‘ontdekt’, enz. En dat de NAVO in geval van nood werkt met regeerders en coupplegers van extreem rechtse of zelfs Neonazi-signatuur, weten we van Portugal onder Salazar en Caetano, de fascistische coup in Griekenland van 1967, en diverse coups in Turkije (de meest recente in 1980). 

Het meest verbazende is eigenlijk hoe makkelijk de Europese landen zich door dit soort interventies op de NAVO-ramkoers laten dwingen. En dan praat ik niet over onze Frans, die al voor de tweede keer op het Maidan-plein in Kiev was, maar over Angela Merkel die eer toch zo boos over was dat haar telefoon door de NSA werd afgeluisterd. Zij hield in de Bondsdag een verhaal over de Krim en de wereldpolitiek in de 21ste eeuw waarvan je oren klapperen—alsof er geen Joegoslavië, geen uitbreiding van de NAVO, geen Afghanistan, Irak of Libië zijn geweest. Maar dáárover horen we natuurlijk niemand meer. De meesterlijke rede waarin Gregor Gysi van Die Linke de vloer aanveegde met Merkels vrome preek, zal hier ook niet op de TV worden uitgezonden. 

En Zweden? 

Daar heeft zich na de moord op de Sociaal-democraat Olof Palme in 1986 een structurele verschuiving naar rechts voorgedaan, waarbij de VS en de NAVO een macht uitoefenen die verder gaat dan in de meeste Europese landen. Door Wikileaks werd onthuld dat het internetverkeer tussen Rusland en de rest van Europa en Noord-Amerika, dat voor het grootste deel via Zweedse servers loopt, onder een geheim akkoord met de VS permanent afgeluisterd wordt. Geen wonder dat de Zweden bereid waren, met een Europese dagvaarding tegen Julian Assange ervoor te zorgen dat deze in handen van de justitie zou vallen; het is slechts aan Ecuador te danken dat hij al meer dan een jaar in een kamertje in de ambassade in London zit. 

Assange heeft minister van buitenlandse zaken Carl Bildt een CIA-agent genoemd; ik kan het niet beoordelen of dat zo is, meestal staat dat ook niet in je CV. Wat ik wel weet is dat Bildt, indertijd de gezworen vijand van Palme, op kanaal P1 van de Zweedse radio heeft verklaard dat Svoboda, de zusterpartij van de PvdZ in Oekraïne, ‘Europese democraten zijn die werken aan waarden die ook de onze zijn’. Daardoor voelen de Neonazi’s in het land zich gesterkt om brutaler op te treden. 

De aanval op 8 maart was niet het eerste incident. In januari werd een 16-jarig lid van de Zweedse Sociaal-democratische Jeugd, SSU, door twee mannen op straat aangevallen en bedreigd dat als ze doorging haar ideeën te verbreiden, haar nog wel wat anders te wachten stond. Na de slachting onder de Noorse zusterorganisatie van de SSU door Anders Breivik (wiens voormalige partij inmiddels in Noorwegen deel uitmaakt van de regering) zou je verwachten dat ook Nederlandse Sociaal-democraten zich zorgen gaan maken over de radicale verrechtsing in Europa, van ons eigen land tot Oekraïne. Maar onze Frans weet van de prins geen kwaad en reist liever nog eens af naar Kiev om zijn steun te betuigen. 

Kees van der Pijl