Hoe maak je van sociaalliberalen nog vredesduiven?

Met een “Maduro’s schijnverkiezing is een nieuwe stap naar dictatuur”, opende VS ambassadeur bij de VN Nikki Haley vorige week na verkiezingen voor een constitutionele vergadering een nieuwe ronde beschuldigingen aan het adres van de Venezolaanse regering [1]. Wanneer een hoge Amerikaanse functionaris spierballen toont, is het doorgaans niet lang wachten op een even harde opstelling vanuit de burelen van de trouwste volgers. Sjoerd Sjoerdsma (D66) vond kennelijk dat de Nederlandse regering te lang wachtte en spoorde hen aan wat harder achter de Amerikanen aan te lopen [2].

Opvallend aan zijn Kamervragen is het Orwelliaanse lexicon. Woordkeus en “framing” zijn sterk bepaald door de manier waarop de VS de zaak voorstelt, namelijk als een situatie waarin verkiezingen als iets dictatoriaals wordt gezien en pogingen een coup met behulp van gewelddadige straat protesten af te dwingen als iets van grootste democratische puurheid.

In feite was dit een verkiezing van afgevaardigden waarvoor elke burger (en vertegenwoordigers van diverse sociale groepen waaronder ondernemers) zich verkiesbaar mocht stellen. Een eventueel voorstel voor een nieuwe constitutie zal vervolgens via een bindend referendum aan de bevolking worden voorgelegd. In Nederland kunnen we alleen maar dromen over zoveel directe democratie. Sjoerdsma – lid van een partij die ooit voor meer democratie was - ziet kennelijk een probleem met de legitimiteit van dergelijke burgerinvloed (vraag 2).

Het afkondigen van deze verkiezingen was legaal, tenminste voor wie de democratisch geratificeerde constitutie uit 1999 volgt [3]. Brede steun onder de bevolking was er ook. Volgens peilbureau Hinterlaces vond vooraf 79% van de bevolking dat een ieder die zou willen, ook vrij zou moeten kunnen stemmen voor deze verkiezingen [4]. Maduro herschrijft de grondwet dan ook niet zelf, Maduro krijgt geen extra uitvoerende macht, Maduro kan bij de presidentsverkiezingen die voor 2018 op de rol staan – waarop de oppositie kennelijk niet wil wachten - gewoon weggestemd worden.

Belangrijk voor de chavistas is de constitutionele erkenning voor de verschillende “missies” (sociale programma’s van de overheid), waarschijnlijk uit voorzorg voor als de president een grote nederlaag lijdt bij de komende presidentsverkiezingen. Het parlement, gecontroleerd door de oppositie, is niet de institutie die dit voor elkaar kan krijgen, omdat de oppositie elke vorm van samenwerking of onderhandeling stelselmatig afwijst. Het parlement wordt dus inderdaad omzeild, namelijk door rechtstreeks naar de burger te gaan, voor tegenstanders van directe democratie altijd een gruwel.

Naast delegitimering van de regerende partij door hen voor dictators uit te maken, geeft creëren van een sfeer van crisis beoogd publiek al snel het gevoel dat ingegrepen moet worden. Sjoerdsma praat over geweld, vluchtelingen en gevaar voor de Antillen (vragen 1, 3, 8 en 11), maar ziet daarbij geen enkele rol weggelegd voor de destructieve wijze waarop de oppositie zich gedraagt. Zelfs geruchten over honger – en dus de noodzaak voor humanitair ingrijpen als de regering “hulp blijft weigeren” - worden gebruikt om naar een zekere oplossing toe te werken (vraag 9).

Het merendeel van de doden die tijdens de onlusten door bekende oorzaak zijn gevallen, is te wijten aan het geweld van de extremistische delen van de oppositie [5]. Ook zijn 6 politieagenten vermoord, worden vermeende chavistas in brand gestoken en zijn ziekenhuizen overvallen. Op 6 Augustus werd een aanslag op een legerbasis uitgevoerd. Er is zelfs met een gekaapte legerhelikopter met raketten geschoten op het Hooggerechtshof, een institutie die kennelijk geen bescherming verdient.

Sjoerdsma schetst evenwel in zijn Kamervragen een beeld van overmatig politiegeweld van een dictatoriale staat tegen vreedzame ongewapende burgers in plaats van een keiharde oorlog van door VS gesteunde oligarchen en extremistische krachten tegen de regering in een historische herhaling van zetten.

Verslechteren van de toestand heeft zonder meer te maken met de polariserende werking die van de houding van de VS uitgaat en de steun aan een kongsi van neoliberale/neofascistische belangengroepen die sterk doet denken aan de coalitie achter het Pinochet liberalisme van de Chicago School. Rex Tillerson dreigde al openlijk [6]. Als jullie model ons niet bevalt en onze belangen niet dient, grijpen we in. Iemand nog een vraag over legitimiteit?

In Honduras werd de eerstvolgende verkiezing na de coup van 2009 gehouden met alleen maar VS-vriendelijke conservatieve partijen. In Brazilië is de “approval rate” van Temer [7] slechts 4% (Maduro heeft nog steeds meer dan 20%). In Colombia is het BBP per hoofd in 2014/2015 afgenomen van 7.918 $ naar 6.056 $ (bron: Unctad). Het aantal mensen onder de extreme armoedelijn in Mexico is rond de 50% (in Venezuela 33%; was 50% toen Chávez aantrad). Het geweldniveau in Venezuela ligt hoog, maar in Mexico, Colombia en Honduras (hoogste moordcijfer ter wereld) ook. Als journalist heb je in Mexico en Colombia 100 tot 1000 keer meer kans door geweld om te komen.

De mensen in Venezuela hebben legitieme zorgen, maar dat hebben ze in Brazilië, Mexico, Honduras en Colombia ook en toch worden die landen niet met regime change bedreigd. Iedereen weet het en ziet het, behalve de centristen en sociaalliberalen in het westen. Het is, in de termen van Empire, “het hulpbronnen nationalisme”, dat moet verdwijnen. [8]

Haley uitte in bovengenoemde tweet met haar “we zullen geen illegitieme regering accepteren” ook een verhuld dreigement. Natuurlijk accepteert zij Mexico, Honduras en Colombia zoals ze nu zijn en zij zal een repressief oligarchisch Venezuela dat opereert in overeenstemming met de belangen van de VS, ook accepteren. De hardcore neoliberale/neofascistische kern van de oppositie voelt zich door het westen gesterkt een “oplossing” na te streven via andere middelen dan politieke besluitvormingsmechanismen zoals presidentsverkiezingen (van de laatste 20 verkiezingen verloor men er 18). De gelijkenissen met de gebeurtenissen in Oekraïne zijn opmerkelijk, ook in beeldvorming trouwens [9].

Volgens Haley zal “het Venezolaanse volk” overwinnen , maar kennelijk wordt hiermee niet dat deel van de bevolking bedoeld dat de chavistas vele verkiezingsoverwinningen schonk. De indruk bestaat dat de oppositie, gesteund door de VS, het geweldniveau wil opvoeren omdat men uiteindelijk wil regeren over een land zonder chavistas en chavistische invloed. De totale politieke afwijzing van chavisme als belangrijke politieke kracht, en de talrijke toch ook positieve resultaten, lijkt erop te duiden dat men die tegenstroom, zoals in het Latijns Amerika van de jaren 60-80, volledig wenst uit te roeien.

De Amerikaanse media roepen na de oorlogszuchtige uitspraken van Trump, Haley en Tillerson in koor dat men zich beter kan gaan voorbereiden op een burgeroorlog. En ook Sjoerdsma vraagt de regering al naar een evacuatieplan voor landgenoten die in Venezuela verblijven (vraag 10). Dat is kennelijk de weg die men voor Venezuela heeft voorzien.

Wat onze volksvertegenwoordigers zouden behoren te doen is de VS oproepen hun inmenging in democratische aangelegenheden van andere staten te staken en de oppositie met klem te adviseren zich te onthouden van geweld en aan de onderhandelingstafel plaats te nemen. De paus is het enige westerse instituut dat het zo doet en juist onder de bevolking is daar ook brede steun voor [10] .

Helaas, sociaalliberaal Sjoerdsma wenst iets anders. De val van voormalige vredesgoeroe Mient-Jan Faber, die eind jaren ’90 voor Joegoslavië al het nieuwe NAVO leerstuk van de humanitaire interventie steunde (over illegitiem en illegaal gesproken), was een voorbode van de degeneratie van centrumlinks en centrumrechts. Tegenwoordig ligt sociaalliberaal zelfs in bed met extreemrechts [11] zonder met huivering wakker te schrikken

Vrede vereist pragmatiek, empathie om de ander zijn positie te begrijpen, over belangen en ideologie heen kunnen kijken. De zelfgenoegzaamheid van het eigen westerse gelijk en de belangen die erachter schuilen vormen een reusachtig obstakel dat voor elkaar te krijgen. De totale ideologische vereenzelviging van het politieke midden in Europa en Noord-Amerika met de destructieve politiek van Empire zou iedereen met een wens voor vrede zorgen moeten baren.

Hector Reban

Noten

[1] https://twitter.com/nikkihaley/status/891768738239979522

[2] Tweet van 1 augustus met bijlagen, zie https://twitter.com/swsjoerdsma/status/892318782328369152

Marietje Schaake doet het namens D66 in het Europarlement, zie https://marietjeschaake.eu/en/the-situation-in-venezuela. Van Schaake is bekend dat zij in het Europese parlement met Spaanse post-franquisten optrekt als het over Venezuela gaat, zie ook mijn “Slow motion coup in Venezuela” (2015) https://www.ravage-webzine.nl/2015/03/19/slow-motion-coup-in-venezuela/

Eerste verklaring van de EU: The European Union's top diplomat Federica Mogherini said in a statement that the bloc's 28 member states could not recognize the Constituent Assembly "as they have concerns over its effective representativeness and legitimacy".

https://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-eu-idUSKBN1AI18S

[3] Artt. 347-50 van de Grondwet 1999 geven de mogelijkheid tot instellen van een constitutionele vergadering, zie https://venezuelanalysis.com/analysis/13260

Zie illustratie. Vertaling onderstreepte lijn: ¨Het initiatief tot een convocatie van de nationale wetgevende vergadering kan genomen worden door de president...¨

Openbaar Aanklager Luisa Ortega Diaz, 5 augustus van haar positie ontheven wegens kritiek op haar beleid, claimt in een verklaring dat de positie van de gekozenen illegaal is. De vraag is dan om welke reden. https://twitter.com/MPvenezolano/status/893914348074172416

[4] http://hinterlaces.com/monitor-pais-79-opina-que-quien-quiera-votar-lo-haga/

[5] http://www.telesurtv.net/english/news/Heres-Your-Guide-to-Understanding-Protest-Deaths-in-Venezuela-20170422-0016.html

[6] https://www.counterpunch.org/2017/08/03/rexxon-tillersons-petro-imperially-perfect-regime-change-threat/

[7] Wellicht zou de Amerikaanse mildheid iets te maken kunnen hebben met het feit dat Temer een CIA asset was/is, zie https://wikileaks.org/plusd/cables/06SAOPAULO30_a.html#efmAJZAKWAKfAK-ARrASHAS1ATbCf0Cf9CgLCgZDOLDOVDWDDX7EGjEHl

[8] “It’s the oil, stupid!” , zoals ook een gelekte cable duidelijk maakte. https://twitter.com/wikileaks/status/892675208901005312

[9] Dat de oppositie wordt geholpen met Amerikaanse steun en state-of-the art propagandatechnieken is geen geheim. Tweeter @fcnun verzamelde een aantal “memen” die de gelijkenissen tussen de social media propaganda indringend duidelijk maakt, zie https://twitter.com/fcnuns/status/869297337851686912

[10] Volgens peilingsbureau Hinterlaces is er grote steun onder de bevolking voor onderhandelingen onder leiding van de Paus. Deze zijn ook opgestart, maar de oppositie liep weg van de onderhandelingstafel http://hinterlaces.com/monitor-pais-88-de-venezolanos-de-acuerdo-con-mediacion-del-papa-en-venezuela/

[11] Who is Leopoldo Lopez? Een oligarch met dictatoriale trekken van het type dat het westen graag steunt http://www.telesurtv.net/english/news/The-Distorted-Democracy-of-Leopoldo-Lopez-20150129-0022.html

Strange fruit; Why nobody should support the opposition in Venezuela https://venezuelanalysis.com/analysis/13270