Stilte voor de storm in Oekraïne?

Woensdag 26 november gaf de commandant van de NAVO Generaal Philip Breedlove een persconferentie in Kiev waarin hij waarschuwde voor een invasie van Oekraïne. Ook stelde hij dat de versterking van de Russische militaire aanwezigheid op de Krim Moskou de mogelijkheid geeft om bijna de hele Zwarte Zee te controleren.
Natuurlijk kan je zo’n bericht ook omkeren en er iets heel anders in lezen, nl. de baas van de NAVO is in Kiev, en dat terwijl de Russen al heel nerveus zijn over de militaire activiteiten aan hun grenzen. (Hieronder Amerikaanse militairen in Litouwen, waar hun materieel nu permanent gestationeerd wordt; de troepen rouleren). 

Je zou bijna vergeten dat de Amerikanen alle grote oorlogen, van Vietnam tot Afghanistan en Irak, verloren hebben. Geen wonder dat hun minister van defensie Hagel ervoor bedankt een nieuwe te beginnen. Maar een opvolger om dat wel te doen blijkt er nu evenmin te zijn.
Hoe dan ook, begin volgend jaar zullen er 150 Abrams tanks en Bradley pantservoertuigen in Polen en de Baltische staten gestationeerd zijn (op dit moment 50). De NAVO heeft sinds 1989 toen aan Gorbatsjov werd beloofd dat het herenigde Duitsland in de NAVO moet maar er verder geen stap in oostelijke richting zou worden gezet, niet stilgezeten. 

Behalve Breedlove die in Kiev was (en dat terwijl vice-president Joe Biden nog maar net zijn hielen had gelicht), bezocht generaal Ben Hodges, commandant van de Amerikaanse troepen in Europa, de Baltische staten en Polen, dus het is een komen en gaan. Het aantal Amerikaanse troepen (nu 29,000 in Duitsland, Italië en België) zal ook worden vergroot. De bezetting van Duitsland is dus door de hereniging niet beëindigd, integendeel.

Erger is eigenlijk dat de campagne tegen ‘Poetin’ op het punt is gekomen waarin het normaal is geworden om hem met Hitler te vergelijken. Pepe Escobar heeft gesproken met bronnen in de Amerikaanse inlichtingendiensten die hem vertellen dat er in Washington nu van uit wordt gegaan dat de doctrine van de wederzijdse afschrikking door de kernwapenarsenalen, is losgelaten, en dat een conflict dichterbij komt waarin wordt aangenomen dat beide partijen nucleaire wapens zullen gebruiken.
Dit leidt in Rusland tot grote ongerustheid omdat men daar niet kan geloven dat de diplomatie in handen is gekomen van mensen die denken dat nu iedere belediging geoorloofd is, omdat er geen vergelijk meer te verwachten is.

Escobar tekent aan dat hij dit zelf ook niet helemaal kan geloven. Wel is duidelijk dat de stroom van beledigingen aan het adres van Poetin (de Guardian spreekt van een giftige, agressieve persoonlijkheid en daarbij een klein mannetje, enz.) de Russische president niet van zijn stuk heeft gebracht.

In een interview met de Duitse zender ARD in Wladiwostok heeft Poetin ervoor gewaarschuwd dat Rusland niet werkloos zal toezien als de Russische bevolking het slachtoffer van etnische zuivering wordt—er zijn al meer dan 800 000 vluchtelingen die ofwel in Oekraïne ofwel (het grootste deel) in Rusland een veilig heenkomen hebben gezocht. En meer dan 4000 doden, 1000 sinds het akkoord van Minsk dat een eind aan de strijd had moeten maken.

De Russisch-sprekende bevolking van Oekraïne is sinds het ten val brengen van Janoekowitsj niet echt meer vertegenwoordigd; bij de laatste verkiezingen was de opkomst in de gebieden waar veel Russisch-sprekende Oekraïeners wonen beneden de 50 procent, en in de ‘volksrepublieken’ werd de verkiezing geboycot en werden eigen verkiezingen georganiseerd. Op de kaart hieronder, uit het decembernummer van Le Monde Diplomatique, zijn deze gebieden aangegeven. Het eigenlijke Oekraïne (in taal-etnische zin) is groen, de rest doet al niet meer (helemaal) mee.

Of de ‘volksrepublieken’ in de Donbass levensvatbaar zijn, valt nog te bezien. Het team van Le Monde Diplomatique dat de regio bezocht trof bijna in iedere stad weer een eigen politieke structuur aan: hier een Kozakken-sovjet republiek, daar een nog radicalere socialistische gemeenschap, en dan natuurlijk het opmerkelijke feit dat er daarbovenop nog twee ‘volksrepublieken’ zijn (Loegansk en Donetsk), niet één gezamenlijke. De mensen leven van de hand in de tand, zeker nu Kiev alle betalingen van pensioenen maar ook materiële voorzieningen heeft stopgezet. Ze overleven in een spookdecor door de verwoestingen en blijven in leven dankzij Russische hulpkonvooien en voedselpakketten van de misdaadkoning en oligarch Rinat Achmetov, van wie het gegronde vermoeden bestaat dat hij de opstand aanvankelijk financierde maar er inmiddels de greep op heeft verloren.

Kees van der Pijl