Schaakstukken voor eindspel in Syrië?

In een artikel voor de Britse Independent schrijft Patrick Cockburn dat het erop begint te lijken dat de stukken voor het eindspel in Syrië op het bord staan. Aan de ene kant de VS met hun bondgenoten, de Koerdische Volksbeschermingseenheden (YPG), zo’n 25.000 man sterk, zijn bezig om ISIS af te snijden van de verbinding met Turkije. De YPG is de belangrijkste component van de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF). 

Volgens Jason Ditz op Antiwar,com heeft het YPG de Amerikanen het Rmeilan vliegveld in de noordoostelijk Syrische provincie Hasakeh ter beschikking gesteld. Dit wordt nu de eerste Amerikaanse militaire basis in Syrië. 

De Amerikanen kunnen dit vliegveld, dat oorspronkelijk voor landbouwbesproeiing was bedoeld, nu ombouwen tot een echt militair vliegveld en dan de Koerden bevoorraden en hun eigen missies vandaar vliegen. Tot nu toe gebeurde dat vanuit Turkije maar de Turken zijn in oorlog met de Koerden, en de eerste aanvalshelicopters van de VS zijn al op het vliegveld gesignaleerd en werk aan de startbaan is begonnen.

Natuurlijk hebben de Amerikanen geen enkele wettelijke grondslag voor deze stap want Syrië heeft geen toestemming gegeven om een basis in te richten.

Dat ligt anders voor de Russen.

Nogmaals volgens Jason Ditz in een ander Antiwar.com bericht, ook de Russen hebben een luchtmachtbasis in the provincie Hasakeh op het oog, in Qamishli. Dit is zo dicht bij de Turkse grens dat de Amerikanen verwachten dat Turkije heftig zal protesteren.

De Amerikanen zijn echter vooral bezorgd over het feit date en Russische basis wel eens heel erg dicht bij de Amerikaanse zal zijn en er ook veel meer gebruik van zullen maken, want zij hebben niet de optie om ook vanuit Turkije te opereren. 

Maar zoals Cockburn uitlegt in zijn artikel, zijn de VS en Rusland in feite bondgenoten in deze operaties. De grote verliezer is Turkije, een land dat bij het uitbreken van de Syrische opstand in zo’n sterke positie leek. Maar door eerst de Moslim Broedershap, en daarna ISIS, al-Noesra en andere extreme jihadistenformaties te steunen heeft Erdogan het aanzien van zijn land verspeeld. 

Nu moet hij toezien hoe de VS en Rusland de grens met Syrië afsluiten. Vorig jaar nog wilde hij een invasie in Syrië lanceren maar de Turkse militaire top wist hem daarvan af te brengen. Nu zou het alsnog uitvoeren van zo’n invasie op Amerikaanse afkeuring, en na het neerschieten van een Russische bommenwerper op 24 november, op tegenstand van de luchtmacht en luchtafweer van Moskou in Syrië komen te staan. Dat risico kan hij niet nemen, ook al omdat in Turkije zelf de spanning toeneemt en een burgeroorlog, zo die al niet is uitgebroken, niet meer denkbeeldig is. Dit is op zichzelf al een huiveringwekkend voortuitzicht.

De onderhandelingen in Genève die dezer dagen beginnen, zien er niet hoopvol uit. Het regime van Assad en de oppositie zullen het over weinig eens worden, maar Cockburn ziet het eindspel nu toch dichterbij komen. En wel door toedoen van buitenlandse machten die genoeg hebben gekregen van dit eindeloos lijkende conflict. De tol in mensenlevens en de consequenties zoals de vluchtelingenstroom (in het binnenland, naar de buurlanden, en nu ook naar Europa) wegenniet langer op tegen de geopolitieke voordelen die er te behalen zouden zijn. Want juist daar is een patstelling tussen de grote mogendheden ontstaan. 

Kees van der Pijl