Binnenkort te verschijnen boek van Van der Pijl plaatst MH17 in bredere geopolitieke context

A.s. maandag 17 juli 2017 is het drie jaar geleden dat de MH17 werd neergehaald. De precieze toedracht en het aanwijzen van de verantwoordelijken zijn drie jaar na dato nog steeds onderwerp van feitenonderzoek en (internationaal-)politieke steekspellen. In deze context verschijnt op 1 september het boek van Kees van der Pijl, Der Abschuss. Flug MH17, die Ukraine, und der neue Kalte Krieg bij uitgeverij PapyRossa in Keulen. De vertaler, Jochen Mitschka, heeft ter ondersteuning van deze publikatie een blog gestart, Der Abschuss Flug MH17, waarop ondersteunende informatie wordt verzameld en onder andere de bibliografie met de bronnen die voor dit boek gebruikt zijn inclusief de hyperlinks. 

Later in het jaar zullen ook het Engelse origineel en een Portuguese vertaling (in Brazilië) uitkomen. 

De inzet van het boek is dat deze ramp moet worden geplaatst in de context van de nieuwe Koude Oorlog. Die is ontstaan door het oprukken van NAVO en EU in oostelijke richting na de implosie van het Sovjetblok en de USSR en de pogingen om ook de voormalige Sovjet-republieken Georgië en Oekraïne zich bij het Westen te laten aansluiten. Na het aantreden van Poetin is Rusland zich tegen deze opmars gaan verzetten en is het een meer actieve buitenlandse politiek gaan voeren. Daarbij speelde ook een rol dat Rusland zich met China, Brazilië, India en Zuid-Afrika (de BRICS) verbond in het verzet tegen de politiek van regime-wisseling (Irak, Libië, Syrië) en de neoliberale economische politiek van het Westen. Na de ultranationalistische staatsgreep in Oekraïne in februari 2014, waarbij het Amerikaanse State Department de EU, die nog had bemiddeld, opzij schoof, scheidde de Krim zich af en begon de burgeroorlog in het oosten van het land dat net als het zuiden en de Krim, op Rusland is georiënteerd. Het boek geeft een gedetailleerd overzicht van deze ontwikkelingen, die naast de meer dan 10.000 slachtoffers onder de inwoners, ook de 298 inzittenden van MH17 het leven zouden kosten.

Daarnaast somt het alle mogelijke factoren die een rol kunnen hebben gespeeld in het neerhalen van het vliegtuig: bewapening, commando- en communicatiestructuren, economische belangen, enzovoort. Voorts wordt ingegaan op het feit dat op 16 juli 2014, de dag voor het neerhalen van MH17, de BRICS-regeringsleiders in Brazilë de oprichting van een BRICS-bank hadden ondertekend en dat Poetin daar met kanselier Merkel (ter plekke vanwege de finale van het wereldkampioenschap voetbal) een principeregeling inzake Oekraïne overeenkwam. Op precies die datum kwam Washington met nieuwe, tegen de Russische gasleveranties aan Europa gerichte sancties, maar diverse EU-landen wilden hier niet in meegaan. Pas na het neerhalen van MH17 de volgende dag, ging de EU overstag.

Het boek is ontstaan in de referendumcampagne inzake de ratificatie door Nederland van de EU-associatieovereenkomst met Oekraïne in april vorig jaar. De schrijver was daarin betrokken als spreker en activist voor OorlogIsGeenOplossing.nl en het Centrum voor Geopolitiek in Utrecht, die voor het nee opkwamen, dat uiteindelijk een ruime meerderheid haalde. Oorlog is geen Oplossing voert thans campagne tegen de afspraken die voor het eerst tijdens de NAVO-top van september 2014 in Wales werden gemaakt om de Europese defensiebudgetten te verhogen naar 2% van het Bruto Binnenlands Product. Voor Nederland zou deze, op de NAVO-top eind mei in Brussel nog eens bevestigde afspraak, neerkomen op een verhoging met bijna 6 miljard euro: aanmerkelijk hoger dan de bedragen die de verschillende partijen afgelopen voorjaar in hun verkiezingsprogramma’s wilden opnemen. Ook deze NAVO-afspraken, met ingrijpende consequenties voor de Nederlandse begroting, komen voort uit de beeldvorming van Rusland als agressor die pas door het neerhalen van de MH17 gemeengoed is geworden.

Kees van der Pijl (1947) is emeritus hoogleraar en Fellow van het Centre for Global Political Economy aan de Universiteit van Sussex (UK). Hij is de auteur van een groot aantal publikaties, m.n. The Making of an Atlantic Ruling Class (1984, heruitgave 2012), Transnational Classes and International Relations (1998), Global Rivalries from the Cold War to Iraq (2006), alsmede een trilogie, Modes of Foreign Relations and Political Economy (2007-2014). Van 2006 tot 2009 was hij Major Research Fellow van de Leverhulme Trust en in 2008 werd hem de Deutscher Memorial Prize toegekend voor Nomads, Empires, States (2007). Sinds 2015 is Van der Pijl voorzitter van het Comité van Waakzaamheid tegen Herlevend Fascisme.