Schrijvers voor Syrië?

Vanavond organiseert een groep progressieve Nederlandse literaten samen met Het Syrische Comité, een organisatie van democratische Syrische ballingen die de opstand tegen het Assad-regime steunen, een parallel-evenement aan het Boekenbal. Het doel van het Comité en de schrijvers die het steunen is humanitaire hulp aan Syrische burgers die door de voortdurende oorlog van huis en haard zijn verdreven en zich afvragen, in de woorden van de aankondiging voor de bijeenkomst, ‘waarom de wereld toekijkt en zo weinig doet’.

Onwillekeurig deed dit mij denken aan de tijd dat bij de bakker ‘koekjes voor Sarajevo’ op de toonbank stonden. Ook toen voltrok zich een menselijk drama en was er verontwaardiging ‘waarom de wereld toekijkt en zo weinig doet’. Het Joegoslavische conflict was echter van het begin af ook een schaakspel tussen grootmachten, die in het door crisis getroffen land ieder hun eigen krijgsheren steunden toen de interne spanningen uitliepen op openlijk geweld. Door in 1994 en 1999 de NAVO in te zetten tegen Servië, werd het Westen de overwinnaar. Van een multinationale maatschappij die in economische ontwikkeling nog maar tien jaar achterlag op Italië, is een lappendeken van verarmde deelstaten overgebleven met een getraumatiseerde bevolking. Door de ‘koekjes voor Sarajevo’ was er hier echter weinig protest.
Syrië is op dit moment gewikkeld in een conflict dat in dit opzicht lijkt op Joegoslavië, behalve dat Rusland, dat zich na de instorting van de Sovjet-Unie in ’91 zelf nauwelijks bij elkaar kon houden, inmiddels sterk genoeg is om een eigen politiek te voeren. Intussen weten we ook dat er een rode draad door al deze conflicten loopt—na Joegoslavië bracht een Amerikaanse invasie de noordelijke krijgsheren in Afghanistan weer aan de macht, Irak is na de Amerikaans-Britse invasie eveneens aan de bedelstaf gebracht. Opnieuw honderdduizenden doden in een verdeeld land.  Daarna Libië en van de weeromstuit, Mali. Allemaal nauw met elkaar verweven conflicten waarin het Westen, al of niet formeel onder auspiciën van de NAVO, land na land te gronde richt onder het aanroepen van ‘oorlog tegen de terreur’.

In Syrië hebben we te maken met een crisis die het fragiele evenwicht tussen bevolkingsgroepen heeft verbroken. Net als in Joegoslavië lijkt het alsof ‘de wereld toekijkt en zo weinig doet’ maar intussen levert Kroatië, dat pas halverwege dit jaar lid van de EU wordt en dus niet onder het wapenembargo valt, wapens aan de opstand. Een opstand die grotendeels is gekaapt door vanuit Saoedi-Arabië en Qatar gesteunde jihadisten die erop uit zijn de seculiere staat af te schaffen, en die door Turkije, de VS, Engeland en Frankrijk de vrije hand krijgen doordat deze landen van het aftreden van Assad een absolute voorwaarde hebben gemaakt. Er is dus volop internationale inmenging, de enigen die vergeten worden zijn de burgers van Syrië. Als we die willen helpen, is behalve dekens, tenten e.d., ook nodig dat aan de aanvoer van wapens een eind wordt gemaakt en een dialoog tussen de binnenlandse partijen in het conflict wordt gestart om te redden wat er te redden valt. 

Kees van der Pijl