Of dit scenario tot het einde toe volgehouden zal (kan) worden, wordt steeds minder aannemelijk nu de motor van het Westerse kapitalisme, de economie van de Verenigde Staten, duidelijk begint te haperen. Met 17 triljoen dollar schuld beginnen er natuurlijk vragen te rijzen. Maar als dat al heeft bijgedragen aan de bereidheid van Washington om in Syrië een vergelijk te accepteren en, tot woede van Israël en Saoedi-Arabië, met Iran in gesprek te gaan, in Nederland heeft het nog niet tot matiging ten aanzien van Rusland geleid. Niet alleen gaat de VVD-PvdA-regering met haar voorgenomen bestelling van F-35 Joint Strike Fighters à raison van 4,2 miljard nog steeds uit van een Koude-Oorlogsscenario. Ook gaat in de politiek en de media de anti-Russische campagne door, met als dieptepunten de verslaggeving rond de arrestatie van de Russische diplomaat Borodin, tweede man van de ambassade van zijn land in Den Haag (de gewelddadige inbraak, uit represaille naar we mogen aannemen, in de woning van Onno Elderenbosch, tweede man van onze ambassade daar, is natuurlijk niet minder ernstig).
De vraag die zich opdringt is waar deze spiraal van onaangenaamheden en incidenten vandaan komt. Waarom is Poetin, de opvolger van de hier populaire, immers meestal dronken Jeltsin, hier zo gehaat? De uitverkoop van de collectieve en staatseigendommen van de Sovjet-Unie begon onder Jeltsin met grote voortvarendheid. In oktober 1990 liet Jeltsin als president van Russische Republiek (toen nog onderdeel van de Sovjet-Unie) een brief bij President Bush (Sr.) bezorgen waarin hij toezegde ‘een economisch stelsel te creëren dat gebaseerd is op universele marktmechanismen en het heilige recht van ieder persoon eigendom. De ondernemer zal de voornaamste speler in onze economie zijn.’ Dat voedde in het Westen ideeën om het niet bij de opdeling van de Sovjet-Unie te laten. De Pools-Amerikaanse strateeg Zbigniew Brzezinski stelde in zijn boek Het Grote Schaakbord van 1997 voor om de Russische federatie in drie grote republieken op te delen. Inmiddels is er in Rusland weinig ondernomen, maar des te meer bij elkaar gestolen. Anno 2013 bezitten 110 Russische miljardairs volgens de meest recente gegevens 35 % van het vermogen van alle huishoudens—het meest ongelijke patroon ter wereld.
Dat Poetin in Rusland aan de macht kon komen is te verklaren uit de onvrede over de grote uitverkoop van Russische rijkdommen onder zijn voorganger en uit het oprukken van de NAVO tot aan de Russische grenzen. Maar het verklaart ook waarom hij in het Westen zo gehaat is. Toen onder Poetin het systeem van door de staat benoemde prefecten weer werd ingevoerd om aan de centrifugale krachten waarop Brzezinski c.s. hun hoop hadden gevestigd, een halt toe te roepen, werd vanuit Nederland direct de ‘terugkeer van de dictatuur’ gesignaleerd, hoewel hetzelfde systeem ook sinds jaar en dag in Frankrijk bestaat.
Poetin heeft orde en gezag hersteld en Rusland weer op de wereldkaart gezet. Hij heeft de miljardairs niet onteigend maar ze wel duidelijk gemaakt dat zij zich niet met politiek moeten bemoeien—magnaten die met eigen tv-stations politiek bedreven moesten naar Engeland en Israël uitwijken. De grote krachtproef was de veroordeling van de miljardair Mikhail Khodorkovsky, baas van de oliegigant Joekos, tot zeven jaar wegens corruptie. Khodorkovsky was zelfstandig met China gaan onderhandelen over leveranties, wat ertoe geleid zou hebben dat niet alleen productie van olie en gas maar ook de export ervan in handen van buitenlands kapitaal zou zijn gekomen, want de meerderheid van de directeuren van houdstermaatschappij van Joekos op Gibraltar waren Britten.
Sindsdien heeft de Russische staat via Rosneft, dat Joekos (en BP-TNK) heeft overgenomen, de vitale energiesector weer stevig in handen (Gazprom was altijd in staats- resp. staatsmeerderheidsbezit). Ook een Greenpeace-aktie tegen een booreiland in de Noordelijke IJszee wordt niet geduld—de heersende klasse van Rusland is helaas niet erg onder de indruk van de milieucatastrofe die het voortbestaan van de mensheid bedreigt (die in het Westen ook niet, maar zij heeft geleerd prikacties zoals Greenpeace die uitvoert te tolereren).
In Nederland wordt dit alles aangegrepen voor woedende reacties. De veroordeling van de punkgroep Pussy Riot wegens een anti-Poetin-show in een kerk en de nieuwe wet die verbiedt ‘homoseksuele propaganda’ te bedrijven onder minderjarigen, zijn hier net als elders in het Westen met verontwaardiging ontvangen, alsof er niet legio landen zijn waar veel strengere straffen worden uitgedeeld voor minder, of waar op homoseksualiteit de doodstraf staat. Nederlandse toneelspelers lezen bij een uitvoering voor Russisch publiek ongevraagd een politieke verklaring voor en toen Poetin op bezoek was in Nederland, was burgemeester Van der Laan ‘te druk’ om hem te ontvangen. Over de hongerstaking onder de gevangenen op Guantánamo Bay en die met geweld voedsel krijgen toegediend, horen we weinig in de Nederlandse media. Maar Brandpunt heeft wel een reportage over ‘de strafkampen van Poetin’.
Want zelfs al zou er een mega-Gay Parade in Moskou plaatsvinden, dan nog zou de campagne tegen Poetin niet stoppen; die heeft immers hele andere gronden.
Poetin is geen progressief. Maar hij personifieert in Rusland de verontwaardiging over de Westerse machtspolitiek, de uitbreiding van de NAVO, de brutaliteit van de regimewisselingen in Irak en Libië, en de uitverkoop van de Sovjetrijkdommen.
Hij vertegenwoordigt daarin de royale meerderheid van de bevolking van zijn land.
Net als Loekasjenko van Wit-Rusland of Erdogan van Turkije, is hij minder populair bij de jeugdige, goed opgeleide stedelingen van zijn land, die willen leven zoals in het Westen. Maar voor de meerderheid heeft Poetin orde en gezag hersteld en Rusland weer een stem in de wereld gegeven. Door een behoedzame en consequente buitenlandse politiek heeft Moskou nu bereikt dat na twee jaar bloedbad in Syrië alsnog voor een diplomatieke oplossing gekozen wordt—al moeten we nog zien wat daarvan terecht komt. Maar het is een streep door de rekening van de NAVO-politiek en dat zal Poetin weten ook.
Kees van der Pijl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten