Is het einde van seculier Syrië nabij?

In Syrië is de strijd van Islamisten tegen het regime van Assad een nieuwe fase ingegaan. Diverse steden zijn door het regeringsleger, dat tekenen van vermoeidheid vertoont, opgegeven. Het kan zich kennelijk niet meer veroorloven zich in te graven en strijd te leveren om andere steden dan de hoofdstad Damascus. 

Als de jihadisten die een gezamenlijk front hebben gevormd, die stad innemen zullen de gevolgen naar alle waarschijnlijkheid verschrikkelijk zijn, zowel het bloedbad onder Assad-getrouwen, ‘ongelovigen’ en ‘ketters’, als de massale vlucht uit het verwoeste land (hieronder Aleppo). 

Het oprukkende Islamistische front, het Leger van de Verovering (Jaysh al Fateh) bestaat uit al-Noesra (de officiële Syrische tak van al-Qaeda), gesteund door Saoedi Arabië, Turkije, Qatar, en de Verenigde Arabische Emiraten; en Ahrar al Sham, dat vooral steun van Qatar geniet, eveneens met al-Qaeda is verbonden en ook samengewerkt heeft met ISIS. Daarnaast zijn er nog wat kleinere, nominaal onder het Vrije Syrische Leger vallende eenheden in het front opgenomen zoals de Kustdivisie en de Sukur Al Ghab Brigades.

In een artikel van Daniel Lazare voor ConsortiumNews valt te lezen dat het vnl. Amerikaanse wapens zijn die in de strijd de doorslag geven. De optisch geleide TOW-raketten, die door de rebellen gebruikt zijn om tientallen tanks en andere voertuigen van het regeringsleger uit te schakelen, zijn daarbij het belangrijkst. De TOWs zijn binnengekomen via Turkije, maar indertijd aangeschaft door Saoedi-Arabië. Dat kocht in 2013 voor $1 miljard meer dan 15 000 van deze door Raytheon gemaakte anti-tankraketten, hoewel het zelf geen tegenstander meer hoeft te vrezen die tanks heeft. De VS heeft regels dat een land dat Amerikaanse wapens koopt, deze niet mag doorspelen aan derden, maar er is in dit geval een oogje dicht gedaan. Tegenover de Washington Post verklaarde een Amerikaanse functionaris dat het Witte Huis weliswaar wil dat wapens bij de ‘gematigde oppositie’ terecht komen maar dat de realiteit van het slagveld nu eenmaal de doorslag geeft.
Amerikaanse commentatoren juichen nu al over de op handen zijnde instorting van het seculiere regime in Syrië, en beweren zelfs dat al-Noesra, dus al-Qaeda, de beste bondgenoot zal zijn om ISIS aan te pakken. De zoveelste illusie die een failliete politiek die alleen maar chaos heeft veroorzaakt, overeind moet houden.

Het regime van Assad heeft grote fouten gemaakt: zoals alle regimes die eerder in het Midden Oosten ten val kwamen, probeerde het een privatiserings- en ‘vrije markt’- politiek in te voeren voor eigen gewin, om vervolgens de onvrede met harde hand te onderdrukken. Maar dat wil nog niet zeggen dat we daarom moeten hopen op een overwinning van de jihadisten.

Een overwinning van de jihadisten in Syrië zou de kroon zijn op een project dat is begonnen in de jaren zeventig, toen de samenwerking tussen de VS en Saoedi-Arabië op gang kwam, met het pro-Sovjetregime in Afghanistan als eerste doelwit. Ook nu zijn het deze landen, geholpen door Turkije en Israël, die de strijd van het al-Noesra-front en zijn bondgenoten direct steunen. Alle retoriek van de coalitie tegen ISIS kan niet verhullen dat het doel nog steeds is Assad ten val te brengen zodat de verbinding tussen Iran en de sji’itische Hezbollah in Libanon, Israëls aartsvijand, verbroken wordt en Netanyahu het karwei kan afmaken.

De nieuwe hard-line koning van Saoedi Arabië, Salman, overlegde een maand na zijn aantreden met de Turkse president Erdogan en de twee spraken af de steun aan de soennitische rebellen in Syrië op te voeren. Enkele weken later werd het verenigde front openbaar gemaakt en vielen de eerste provinciesteden, waaronder Idlib. En net zo min als Washington bezwaar maakt tegen de Saoedische bombardementen in Jemen, waar al 1000 doden zijn gevallen, wordt de operatie in Syrië iets in de weg gelegd.

In de media in de VS of hier zal niemand een traan laten over Assad, integendeel. Er is zoals Robert Parry heeft aangegeven al een verhaal klaar, nl. dat het Obama’s fout was om niet in te grijpen en dat daardoor het uitschakelen van Assad noodgedwongen moest worden overgelaten aan de Islamisten.

De chaos die dan ontstaat in Syrië (waar het al-Noesra-front en ISIS elkaar zullen gaan bestrijden als eenmaal alle niet-soenni’s en Christenen zijn verjaagd of vermoord) kan dan weer worden aangegrepen om op te roepen dat ‘we iets moeten doen’ zodat er alsnog een Westerse interventie plaatsvindt, eventueel uitwaaierend naar Irak (4811 doden alleen al afgelopen april).

Maar nóg een oorlog in het Midden Oosten zal het bankroet van de Verenigde Staten veroorzaken, aldus Parry. En hier mogen we nog wel eens aanhalen dat het Amerikaanse vermogen om militaire avonturen te ondernemen, tot 2008 berustte op een economisch fundament van vier pilaren. Het consumeren van exportoverschotten van Duitsland, Japan en China; buitenlandse directe investeringen en indirecte beleggingen in de VS; en aankopen van Amerikaanse staatsschuld door China, Japan, Saoedi Arabië, enz. Daarvan is na de crisis alleen dat laatste overgebleven en dat is niet genoeg om de dollar te redden.

Maar het grootste drama zal het lot zijn dat de seculiere Syrische maatschappij te wachten staat als het Assad-regime ten val komt.

Kees van der Pijl