In 1999 lanceerde de NAVO een luchtoorlog tegen toenmalig romp-Joegoslavië, indertijd nog bestaande uit Servië, inclusief de onrustige provincie Kosovo met haar Albanese meerderheid, en Montenegro. Op het eind van de onderhandelingen in Rambouillet bij Parijs over Kosovo, toen partijen over de meeste kwesties overeenstemming leken te hebben bereikt, kwam Bill Clintons minister van buitenlandse zaken Madeleine Albright met de eis dat de toenmalige president van Joegoslavië, Slobodan Milošević, zijn handtekening zou zetten onder een Individual Partnership Action Plan (IPAP) met de NAVO. Dat zou het bondgenootschap (lees, op de eerste plaats, de Amerikaanse strijdkrachten) vrije toegang tot het land geven alsmede belastingvrijdom inclusief luchthavenbelasting, en vrijwaring van vervolging over mogelijke vergrijpen op Joegoslavisch grondgebied. Alle publieke en private voorzieningen die de NAVO nodig zou kunnen hebben op dat grondgebied zouden te beschikking moeten worden gesteld.
Toen Joegoslavië deze absurde eisen afwees, werd de NAVO-luchtoorlog tegen romp-Joegoslavië ontketend om het te dwingen zich geheel uit Kosovo terug te trekken.
In februari 2016 ratificeerde het Servische parlement, met zo min mogelijk misbaar… de IPAP overeenkomst met de NAVO.
Dit is niet alleen maar een vernederende knieval. Het verschaft ook inzicht in de NAVO-plannen voor een toekomstige oorlog in Europa.
Milošević, die aan de macht was gekomen door in te spelen op de angsten van Serviërs over de wederopleving van het Kroatische nationalisme en de herinnering aan de genocide in de Tweede Wereldoorlog, is inmiddels in een gevangenis in Den Haag overleden. Maar de bevolking van Servië is duidelijk niet vergeten dat de IPAP de aanleiding was voor de luchtoorlog tegen hun land, inclusief de vernietiging van bruggen over de Donau ten noorden van Belgrado, ver van Kosovo, en doelen in de hoofdstad zelf. Daaronder vielen de TV-studio’s van de nationale omroep, waarbij meerdere personeelsleden omkwamen, een aanval die door Amnesty als oorlogsmisdaad werd aangemerkt.
Dus toen de Servische minister van buitenlandse zaken in maart 2015 de overeenkomst tekende, kwam het in het hele land tot demonstraties en er was daarom alle reden om de ratificatie, bijna een jaar later, zo geruisloos mogelijk te laten verlopen. De RTV studio maakte er geen melding van, want een grote meerderheid van de Servische bevolking is tegen elke vorm van overeenkomst met de NAVO.
In een grote Europese oorlog, bijvoorbeeld over Oekraïne, of een interventie in Syrië, zou de NAVO Servië voornamelijk als doorvoergebied gebruiken. De op handen zijnde toetreding van het kleine Montenegro tot de NAVO is in dit opzicht van belang. Daarnaast heeft de VS het initiatief genomen om een snelweg aan te leggen van Niš (in midden Servië), via Priština (Kosovo) naar Durrës (Albanië). Met die snelweg zouden de VS en de NAVO in staat zijn troepen en pantsereenheden in de haven van Durrës aan de Adriatische kust aan land te zetten, en de tanks en andere eenheden zouden dan maar 12 uur nodig hebben om de Zwarte Zee te bereiken (de havens van Varna en Burgas in Bulgarije). De snelweg heeft weinig of geen economische betekenis en de reden voor Amerikaanse aanmoediging en steun is zuiver militair.
De VS heeft ook voortdurend druk op Servië uitgeoefend om zelf toetreding tot de NAVO te vragen, maar dit is geen reële optie zolang de mensen zich herinneren hoe NAVO-straaljagers over de hoofdstad vlogen en burgers inclusief vooraanstaande kunstenaars en intellectuelen zich als menselijk schild op de bruggen van de stad posteerden om te verhinderen dat ze eruit gebombardeerd werden.
Vandaar de president, Aleksandar Vucić, zich moet beperken tot de IPAP overeenkomst, die al een capitulatie is. Als hij op zondag 2 april herkozen wordt, zal dat vreemd genoeg ook te danken zijn aan het feit dat hij verklaard heeft dat Servië nimmer lid van de NAVO zal worden. Dan kan hij ook zijn persoonlijk autoritair bewind voortzetten, zoals dat in oost-Europa steeds meer gangbaar wordt (NAVO-leden Polen en Hongarije zijn voorbeelden, om maar niet te spreken van het bijna dictatoriale bewind van Djukanović in kandidaat-lid Montenegro).
Nu is de IPAP-overeenkomst niet alleen maar een militaire kwestie. Er wordt ook in gesproken van een ‘versnelling van de eigendomswijziging’ en van ‘bescherming van mensenrechten’. Het eerste verwijst naar de noodzaak om Telekom Serbia en de Servische elektriciteitsmaatschappij te privatiseren. Deze laatste was ook het doelwit van de NAVO-bombardementen in 1999, toen NAVO-woordvoerder Jamie Shea op de TV opschepte hoe het bondgenootschap het licht aan en uit deed door de centrales met stroken zilverpapier te bestoken.
De paragraaf over mensenrechten verwijst naar het homohuwelijk en homorechten, die al even impopulair zijn in het sociaal conservatieve Servië. Maar die zijn desalniettemin van belang om groepen sterker te maken die nog wel eens nodig zouden kunnen zijn als het er weer om gaat oppositie tegen de Servische staat te activeren.
Uiteindelijk is het neoliberalisme immers niet alleen maar markteconomie. Het is ook een strategie om de soevereiniteit van de staat te verzwakken. Een zwakke staat die belangrijke infrastructuur niet meer in handen heeft (hier dus telecom en elektriciteit) en die blootstaat aan identiteitspolitiek van mondige minderheden die kunnen rekenen op sympathie in de Westerse media en van de kant van beroemdheden, kan ook Westerse politiek-economische machtspolitiek niet weerstaan.
Intussen heeft Rusland, dat kan rekenen op de steun van de meest conservatieve nationalistische stromingen in de Servische maatschappij, Belgrado enkele dagen terug een handvol MiG-29 straaljagers cadeau gedaan om tekorten in de Servische luchtmacht aan te vullen.
Dat zou ons eraan moeten herinneren hoe gevaarlijk de voorwaartse druk van NAVO is, en hoezeer hier sprake is van een vooropgezette strategie om op een militaire botsing met Rusland voorbereid te zijn.
Kees van der Pijl
Dit is niet alleen maar een vernederende knieval. Het verschaft ook inzicht in de NAVO-plannen voor een toekomstige oorlog in Europa.
Milošević, die aan de macht was gekomen door in te spelen op de angsten van Serviërs over de wederopleving van het Kroatische nationalisme en de herinnering aan de genocide in de Tweede Wereldoorlog, is inmiddels in een gevangenis in Den Haag overleden. Maar de bevolking van Servië is duidelijk niet vergeten dat de IPAP de aanleiding was voor de luchtoorlog tegen hun land, inclusief de vernietiging van bruggen over de Donau ten noorden van Belgrado, ver van Kosovo, en doelen in de hoofdstad zelf. Daaronder vielen de TV-studio’s van de nationale omroep, waarbij meerdere personeelsleden omkwamen, een aanval die door Amnesty als oorlogsmisdaad werd aangemerkt.
Dus toen de Servische minister van buitenlandse zaken in maart 2015 de overeenkomst tekende, kwam het in het hele land tot demonstraties en er was daarom alle reden om de ratificatie, bijna een jaar later, zo geruisloos mogelijk te laten verlopen. De RTV studio maakte er geen melding van, want een grote meerderheid van de Servische bevolking is tegen elke vorm van overeenkomst met de NAVO.
In een grote Europese oorlog, bijvoorbeeld over Oekraïne, of een interventie in Syrië, zou de NAVO Servië voornamelijk als doorvoergebied gebruiken. De op handen zijnde toetreding van het kleine Montenegro tot de NAVO is in dit opzicht van belang. Daarnaast heeft de VS het initiatief genomen om een snelweg aan te leggen van Niš (in midden Servië), via Priština (Kosovo) naar Durrës (Albanië). Met die snelweg zouden de VS en de NAVO in staat zijn troepen en pantsereenheden in de haven van Durrës aan de Adriatische kust aan land te zetten, en de tanks en andere eenheden zouden dan maar 12 uur nodig hebben om de Zwarte Zee te bereiken (de havens van Varna en Burgas in Bulgarije). De snelweg heeft weinig of geen economische betekenis en de reden voor Amerikaanse aanmoediging en steun is zuiver militair.
De VS heeft ook voortdurend druk op Servië uitgeoefend om zelf toetreding tot de NAVO te vragen, maar dit is geen reële optie zolang de mensen zich herinneren hoe NAVO-straaljagers over de hoofdstad vlogen en burgers inclusief vooraanstaande kunstenaars en intellectuelen zich als menselijk schild op de bruggen van de stad posteerden om te verhinderen dat ze eruit gebombardeerd werden.
Vandaar de president, Aleksandar Vucić, zich moet beperken tot de IPAP overeenkomst, die al een capitulatie is. Als hij op zondag 2 april herkozen wordt, zal dat vreemd genoeg ook te danken zijn aan het feit dat hij verklaard heeft dat Servië nimmer lid van de NAVO zal worden. Dan kan hij ook zijn persoonlijk autoritair bewind voortzetten, zoals dat in oost-Europa steeds meer gangbaar wordt (NAVO-leden Polen en Hongarije zijn voorbeelden, om maar niet te spreken van het bijna dictatoriale bewind van Djukanović in kandidaat-lid Montenegro).
Nu is de IPAP-overeenkomst niet alleen maar een militaire kwestie. Er wordt ook in gesproken van een ‘versnelling van de eigendomswijziging’ en van ‘bescherming van mensenrechten’. Het eerste verwijst naar de noodzaak om Telekom Serbia en de Servische elektriciteitsmaatschappij te privatiseren. Deze laatste was ook het doelwit van de NAVO-bombardementen in 1999, toen NAVO-woordvoerder Jamie Shea op de TV opschepte hoe het bondgenootschap het licht aan en uit deed door de centrales met stroken zilverpapier te bestoken.
De paragraaf over mensenrechten verwijst naar het homohuwelijk en homorechten, die al even impopulair zijn in het sociaal conservatieve Servië. Maar die zijn desalniettemin van belang om groepen sterker te maken die nog wel eens nodig zouden kunnen zijn als het er weer om gaat oppositie tegen de Servische staat te activeren.
Uiteindelijk is het neoliberalisme immers niet alleen maar markteconomie. Het is ook een strategie om de soevereiniteit van de staat te verzwakken. Een zwakke staat die belangrijke infrastructuur niet meer in handen heeft (hier dus telecom en elektriciteit) en die blootstaat aan identiteitspolitiek van mondige minderheden die kunnen rekenen op sympathie in de Westerse media en van de kant van beroemdheden, kan ook Westerse politiek-economische machtspolitiek niet weerstaan.
Intussen heeft Rusland, dat kan rekenen op de steun van de meest conservatieve nationalistische stromingen in de Servische maatschappij, Belgrado enkele dagen terug een handvol MiG-29 straaljagers cadeau gedaan om tekorten in de Servische luchtmacht aan te vullen.
Dat zou ons eraan moeten herinneren hoe gevaarlijk de voorwaartse druk van NAVO is, en hoezeer hier sprake is van een vooropgezette strategie om op een militaire botsing met Rusland voorbereid te zijn.
Kees van der Pijl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten