Escalatie spanningen Rusland en VS bij strijd in Syrië

Het conflict in Syrië laat een haast oneindig scala van groepen, staten en belangen zien die zich in de strijd hebben gemengd. Er is weliswaar een ongemakkelijk soort anti-IS coalitie, maar de onderlinge belangen divergeren zodanig dat niemand weet wat het land te wachten staat als de Islamitische Staat zal zijn verslagen.

Toenemende spanningen anti-IS coalitie
Eén van de mogelijk nieuwe conflicten kwam half september al aan de oppervlakte bij de strijd rond het laatste machtsbolwerk van IS in Syrië, de olierijke regio rondom de stad Deir-ez-Zor. Het Syrische leger, onder bescherming van de Russen, naderde de stad vanuit het westen. Begin september openden de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDS), bestaande uit een coalitie van Syrische Koerden en Arabieren gesteund door de VS, “Operation Cizire Storm”. Deze operatie bevrijdt de omgeving van Deir-ez-Zor en de Eufraat vanuit het oosten.

Hoe de Verenigde Staten de jihadisten bewapent, in Syrië en elders

Na twee gas-incidenten die allebei aan het Assad-regime in Syrië werden toegeschreven maar uiteindelijk provocaties door anderen bleken te zijn, is het Witte Huis samen met de strijdlustige VN-ambassadeur Nikki Haley ditmaal op de proppen gekomen met een waarschuwing vooraf. Nu beweren ze te weten dat er een nieuwe aanval met chemische wapens wordt gepland door Syrische regeringstroepen. En om niets aan het toeval over te laten, meldde Haley dat Rusland en Iran bij die voorbereidingen betrokken zijn.

Doorzichtiger kan het niet worden. De oorlogspartij in Washington, verwikkeld in een verbitterde interne machtsstrijd die niet lijkt te luwen, probeert al bij voorbaat de spanning op te voeren en dreigt niet alleen Assad aan te vallen, maar ook zijn Russische en Iraanse hulptroepen.

Dit valt samen met nieuwe agressie van de kant van Israël en Saoedi Arabië tegen resp. Syrië en Iran (via Qatar).

Zou het kunnen dat Washington zijn jihadistische bondgenoten een signaal geeft dat als zij een incident in scène zetten, daar onmiddellijk een Amerikaanse aanval op zal volgen? Dat er van coördinatie sprake is, is al lang geen geheim en als de jihadisten vandaag de dag een formidabele strijdmacht vormen dan is dat te danken aan de steun van de VS en andere Westerse landen samen met Turkije en Saoedi Arabië. In een stuk voor The American Conservative beschrijft Gareth Porter dit laatste met veel details.

Amerikaanse strategie in Syrië kan tot grote oorlog met Iran leiden en mogelijk met Rusland

Het neerhalen van een straaljager van het Syrische regeringsleger door een Amerikaans gevechtsvliegtuig boven Syrisch grondgebied, op 18 juni, enkele dagen later gevolgd door het neerschieten van een Iraanse drone, heeft het Westen een stap dichter bij een grote oorlog met Iran en mogelijk met Rusland gebracht. Dit zijn geen ongelukken meer. Er is een kennelijke strategie van de kant van de VS die niet veranderd is sinds het presidentschap van Obama en die in zekere zin volgt uit de oorlogsverklaring aan de wereld na 11 september 2001. Velen zullen zich herinneren hoe het neoconservatieve Project for a New American Century in het sleuteldocument van 2000, 'Rebuilding America's Defenses' pleitte voor absolute militaire dominantie door de Verenigde Staten. De beruchte frase daarin dat slechts een 'nieuw Pearl Harbour' de noodzakelijke strategische veranderingen er door zou kunnen krijgen, werd bewaarheid met de aanvallen van 9/11. Sindsidien hebben de VS het Westen dieper in een nooit eindigende, mondiale oorlog meegetrokken en de situatie in Syrië vandaag kan alleen maar in dat perspectief worden begrepen. 

In het bredere kader van een oorlog tegen de wereld, die door de VS is ontketend en waar de EU sullig achteraan hobbelt, lijken de Amerikaanse acties in Syrië voornamelijk geïnspireerd te zijn door de noodzaak om de Shi'itische gordel te doorbreken die loopt van Hezbollah in Libanon, via het Assad-regime in Syrië en de eveneens pro-Iraanse regering in Irak, tot aan Iran zelf. 

De zwaarste oorlogsmisdaad: ongeprovoceerde aanval op een soevereine staat

De meeste mensen zullen zich herinneren dat de gasaanval in Syrië, die voor de regering-Trump aanleiding was om 59 Tomahawk kruisraketten af te vuren van marineschepen in de Middellandse Zee, een precedent had: de aanval met sarin-gas aan de rand van Damascus op 21 augustus 2013. Trump zelf, die vanaf de eerste dag van zijn presidentschap onder ongekende druk staat om het programma uit te voeren waarvan de neoconservatieve mainstream dacht dat Hillary het voor haar rekening zou nemen, prees zijn besluitvaardigheid aan als een teken dat hij het beter zou doen dan zijn voorganger Barack Obama. In Syrië zal de aanval weinig veranderen, maar in de verhouding met Rusland des te meer. 

Een Syrisch militair vliegveld aanvallen (foto) en dan nog een dat Assads strijdkrachten delen met Russische commando's en helicopters, is nu net wat Obama nog verstandig genoeg was om te vermijden: een direct conflict met de enige nucleaire wereldmacht die de VS kan weerstaan als een conflict uit de hand zou lopen.

Natuurlijk is er ook nog een tweede kant aan de twee gasaanvallen: de waarschijnlijkheid dat het Syrische regime inderdaad de dader is geweest, is extreem laag dan wel nihil.

Aanval op Syrië zet relatie met Rusland op scherp en brengt geen vrede in Syrië

Afgelopen nacht heeft president Trump – die tijdens zijn verkiezingscampagne aangaf een nieuwe, gematigder benadering ten aanzien van de oorlog in Syrië voor te willen staan – Amerikaanse kruisraketten af laten vuren op een Syrische luchtmachtbasis bij Homs.

Dit als publieke strafmaatregel tegen de gifgasaanval tegen Syrische burgers waar ook hij de hand van de Syrische regering in zegt te zien. De foto’s die de hele wereld zijn overgegaan leveren voldoende bewijs van de vreselijke gevolgen van deze gifgasaanval, maar de bewijzen onder de beschuldigingen richting Syrische regering zijn minder overtuigend en lijken eerder gebaseerd op een veroordeling vooraf. Er zijn in de geschiedenis meer aanvallen opzettelijk aan de verkeerde partij toegeschreven om deze partij vervolgens militair aan te kunnen pakken. Met het Tonkin-incident als bekendste voorbeeld.

Het Westen kan maar niet stoppen met het afzetten van regeringen

Al enige tijd is de Verenigde Staten doende om de zogenaamde campagne tegen de Islamitische Staat om te zetten in een campagne om zelf vaste voet in de Syrische burgeroorlog te krijgen. Nadat Rusland, Iran en Hezbollah Assad te hulp zijn gekomen—mogelijk niet zozeer om het staatshoofd te redden als wel de staat zelf—is het Westen onder leiding van de VS op het verkeerde been gezet, en moest het in Syrië zijn toevlucht nemen tot verraderlijke acties die dan weer als vergissingen werden verkocht. 

Dit betreft natuurlijk op de eerste plaats de langdurige luchtaanval op Deir Ezzor, ten zuidoosten van Raqqa aan de Euphraat, half september. Men zal zich herinneren dat daarmee een eind werd gemaakt aan het staakt het vuren dat door de VS en Rusland was overeengekomen. Deir Ezzor viel in handen van ISIS door deze duidelijk in overleg met de terroristische organisatie gepleegde aanval, waarbij de hardliners in het Pentagon duidelijk maakten geen fiducie te hebben in de overeenkomst van Kerry met Lavrov. Terwijl de Russen probeerden de urenlange aanval te onderbreken door op te bellen, werd de telefoon niet opgenomen 'omdat men geen telefonische boodschappen verwachtte'. Dit was natuurlijk volstrekt gelogen, het was een vooropgezette tactiek om ervoor te zorgen dat de rebellen een steunpunt konden veroveren op het regeringsleger zodat vervolgens de aanval op Raqqa kon worden ingezet.

Pentagon laat Syrische basis in handen van ISIS vallen

In de film Dr Strangelove van Stanley Kubrick wordt een van de hoofdrollen gespeeld door de commandant van een Amerikaanse luchtmachtbasis die op eigen houtje zijn bommenwerpers op de Sovjet-Unie afstuurt. Een is er uiteindelijk niet meer terug te roepen en de film eindigt met grote paddestoelwolken en het lied 'We'll meet again, don't know where, don't know when' van Vera Lynn. De basiscommandant is een complete psychopaat die er een theorie op na houdt dat alles draait om zuiver water en dat de communisten dat willen vervuilen. Later is vastgesteld dat ondanks aanvankelijke ontkenningen (de film is uit 1964) afzonderlijke commandanten wel degelijk dit soort acties kunnen ondernemen. Dan is het geen geruststelling dat het Amerikaanse officierscorps bijvoorbeeld nog genoeg fundamentalistische, evangelische Christenen in de gelederen heeft die geloven in allerlei varianten van de Apocalyps. 

Het accoord voor een wapenstilstand in Syrië dat na lang onderhandelen door Kerry en Lavrov werd gesloten en een week geleden is ingegaan, is door een Amerikaans bombardement op de Syrische legerbasis Jebel Tharda in het oosten van het land feitelijk beëindigd. Bij het bombardement kwamen 83 Syrische militairen om en raakten 120 gewond, waarna de basis door ISIS-strijders met succes werd bestormd en nu in handen is van de jihadisten. Een zware slag voor het regeringsleger omdat vanuit Jebel Tharda de luchtmachtsbasis bij Deir Ezzor (Dayr az Zawr) werd verdedigd, die nu onder vuur ligt van ISIS, en daarbij is al een Syrische straaljager neergeschoten.